του Μωυσή Μόρδου
Στις 17 Μαρτίου, ενημερώθηκα από τον καλό Πατρινό φίλο Τεύκρο Σακελλαρόπουλο ότι σε τοίχο πενταόροφης πολυκατοικίας κεντρικού σημείου της Πάτρας (Ζακύνθου 36), δεσπόζει μία υπέροχη τοιχογραφία του εικαστικού Κλεομένη Κωστόπουλου. Τίτλος “Αλληλεγγύη”.
Ο καλλιτέχνης εμπνεύστηκε το έργο του από το Ιστορικό γεγονός της διάσωσης όλων των Εβραίων της Ζακύνθου το 1943. Ο Μητροπολίτης Χρυσόστομος, ο Δήμαρχος Λουκάς Καρρέρ και ο Ζακυνθινός λαός, με ηρωϊσμό και κίνδυνο της ζωής τους, διέσωσαν τους 272 Εβραίους του νησιού. Μεταξύ αυτών και οι παππούδες μου, οι γονείς μου και τα δύο αδέρφια μου!
Με έκπληξη και συγκίνηση αναγνώρισα στην τοιχογραφία, κάτω δεξιά την οικογένεια μου στο Εβραϊκό γκέτο Ζακύνθου το 1953. Εγώ είμαι ο ξανθός(τριών ετών) στα γόνατα του μπαμπά μου!
Επικοινώνησα με τον κύριο Κωστόπουλο, και τον ευχαρίστησα θερμά εκ μέρους όλων των διασωθέντων και των απογόνων τους.
……………………………………………………………………………………………………………………………………..
Ο κύριος Κωστόπουλος, στην ανάρτηση του με την φωτογραφία της τοιχογραφίας, έγραψε και το κάτωθι κείμενο:
<<Ψηλά το κεφάλι!
Η τελευταία τοιχογραφία μου με τον τίτλο «αλληλεγγύη», ολοκληρώθηκε στην οδό Ζακύνθου 36, στην Πάτρα.
Το έναυσμα, ώστε να δημιουργήσω αυτό το έργο, ήταν ένα ιστορικό γεγονός που έλαβε χώρα στο νησί της Ζακύνθου το 1943.
Τον Δεκέμβριο του 1943, κατά την διάρκεια της κατοχής, οι γερμανικές αρχές απαίτησαν από τον μητροπολίτη Χρυσόστομο Δημητρίου και τον δήμαρχο της Ζακύνθου Λουκά Καρρέρ να παραδώσουν όλους τους εβραίους του νησιού. Η εβραϊκή κοινότητα της Ζακύνθου αριθμούσε 272 μέλη, τα οποία ζούσαν αρμονικά ανάμεσα στους 42.000 κατοίκους του νησιού.
Ο γερμανός φρούραρχος Berens και ο διοικητής του νησιού Lütt, έδωσαν στον δήμαρχο προθεσμία 72 ωρών προκειμένου να παραδώσει κατάλογο με τα ονόματα όλων των εβραίων κατοίκων, με στόχο να οδηγηθούν σε στρατόπεδα συγκέντρωσης και σε βέβαιο θάνατο.
Ο δήμαρχος Καρρέρ ζήτησε αμέσως την βοήθεια του μητροπολίτη Χρυσόστομου Δημητρίου, και οι δυο τους αρνήθηκαν να παραδώσουν έστω και έναν άνθρωπο. Έτσι μαζί, μέσα σε 72 ώρες, έκαναν τα πάντα για να σώσουν τους 272 Εβραίους.
Με την βοήθεια των χριστιανών κατοίκων, οι εβραίοι φυγαδεύτηκαν κρυφά σε μακρινά χωριά στα ορεινά ή κρύφτηκαν προσωρινά μέσα σε αποθήκες.
Πλαστογραφήθηκαν πιστοποιητικά και ταυτότητες έτσι ώστε οι εβραίοι να περάσουν για χριστιανοί. Μολονότι όλοι οι κάτοικοι ήξεραν τι συνέβαινε, κανείς δεν αποκάλυψε κάτι στους Γερμανούς. Όταν έληξε η προθεσμία, ο μητροπολίτης Χρυσόστομος παρέδωσε στους Γερμανούς τον κατάλογο με τα ονόματα. Περιελάμβανε μόνο δύο: το δικό του και του Καρρέρ.
Οι εβραίοι παρέμειναν κρυμμένοι μέχρι την απελευθέρωση του νησιού, τον Σεπτέμβριο του 1944. Έτσι σώθηκαν και οι 272.
Ως ένδειξη ευγνωμοσύνης, το κράτος του Ισραήλ το 1978, τίμησε τον μητροπολίτη Χρυσόστομο και τον δήμαρχο Λουκά Καρρέρ για την αυτοθυσία και την ηρωική τους στάση απέναντι στο Ολοκαύτωμα. Ανακηρύχθηκαν «Δίκαιοι των Εθνών» και η Ζάκυνθος «Νησί των Δικαίων». Σήμερα, η ηρωική πράξη των δύο ανδρών διδάσκεται στα σχολεία του Ισραήλ.
Θα ήθελα να ευχαριστήσω όλους τους ανθρώπους της γειτονίας που μας βοήθησαν και φρόντισαν να ολοκληρωθεί το έργο, καθώς και τους συνεργάτες μου Chrisanthy Kalogeropoulou Myrto Assimakopoulou και Marios Fliatouras που μέσα σε αντίξοες συνθήκες έδωσαν τον καλύτερό τους εαυτό.
Η τοιχογραφία αυτή έγινε με την συνεργασία του Artists 4 Israel και την Art In Progress.
……………………………………………………………………………………………………………………………………..
Στις 20 Μαρτίου η εφημερίδα Imerazante.gr μαζί με τη τοιχογραφία, έγραψε:
<<Η ιστορία της διάσωσης των Εβραίων στη Ζάκυνθο, της μοναδικής εβραϊκής κοινότητας στην Ελλάδα που διασώθηκε στην ολότητά της από την εξόντωση των ναζί στη διάρκεια της γερμανικής κατοχής, η οποία αριθμούσε 275 μέλη, έχει εμπνεύσει συγγραφείς αλλά και σκηνοθέτες ( όπως ο Τώνης Λυκουρέσης με το “Τραγούδι της ζωής”)
Αυτή τη φορά όμως η εκπληκτική ιστορία αλληλεγγύης εν καιρώ πολέμου αναβίωσε μέσα από μια τοιχογραφία και τη δύναμη των social media.
Η τελευταία τοιχογραφία του Κλεομένη Κωστόπουλου με τον τίτλο «αλληλεγγύη».
Το πιο συγκλονιστικό όμως στην τοιχογραφία αυτή είναι ότι απόγονος Ζακυνθινός Εβραίος είδε μέσω facebook την ανάρτηση με την τοιχογραφία και αναγνώρισε την οικογένειά του ακόμη και τον ίδιο του τον εαυτό, όπως φωτογραφήθηκαν στο νησί της Ζακύνθου! >>
……………………………………………………………………………………………………………………………………..
Στις 22 Απριλίου, καθ’ οδόν για την Ζάκυνθο, πέρασα από την Πάτρα, στην οδό Ζακύνθου 36 για να θαυμάσω με συγκίνηση την υπέροχη τοιχογραφία του καλλιτέχνη Κλεομένη Κωστόπουλου από κοντά.
Στη Πάτρα είχα τη χαρά να συναντηθώ με τον πολύ καλό φίλο Τεύκρο Σακελλαρόπουλο.
Ο Τεύκρος, άριστος μηχανικός και κινηματογραφιστής, φωτογράφησε και βιντεοσκόπησε την όμορφη τοιχογραφία, που παρουσιάζει και την οικογένεια μου σε φωτο του 1953.>>
πηγή: ΑΛΕΦ – τεύχος 85
ΤΡΙΜΗΝΙΑΙΑ ΕΚΔΟΣΗ ΤΗΣ ΙΣΡΑΗΛΙΤΙΚΗΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑΣ ΑΘΗΝΩΝ