Η Καταρίνα Φον Σνουρμπάιν, συντονίστρια της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την καταπολέμηση του αντισημιτισμού και την ενίσχυση της Εβραϊκής ζωής, συζητά με τον Βίκτωρα Ισαάκ Ελιέζερ, αποκλειστικά για το «Αλεφ»

Στο εβραϊκό Μουσείο του Βελγίου, στη διάρκεια ενός χαλαρού δείπνου, είχα την ευκαιρία να γνωρίσω την Καταρίνα Φον Σνουρμπάιν, το πρόσωπο που συντονίζει τις δράσεις υλοποίησης της Ευρωπαϊκής πολιτικής για τη καταπολέμηση του αντισημιτισμού στα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης και να συζητήσω μαζί της θέματα που απασχολούν, όχι μόνο τους Εβραίους της Ευρώπης αλλά και άπτονται της ποιότητας της δημοκρατίας στην Ευρώπη.

Ερώτηση: Το 2015 αναλάβατε καθήκοντα της πρώτης Συντονίστριας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την Καταπολέμηση του Αντισημιτισμού και την προώθηση της εβραϊκής ζωής. Νομίζω ότι είστε το πιο κατάλληλο πρόσωπο για να αναλύσετε και να εξηγήσετε τους λόγους που ο αντισημιτισμός είναι πλέον μόνιμο φαινόμενο στην Ευρώπη. Γιατί η Εβραιοφοβία είναι τόσο ελκυστική στην ευρωπαϊκή κοινωνία;

Απάντηση: Ο αντισημιτισμός αποκαλείται μερικές φορές ως το αρχαιότερο μίσος. Δυστυχώς, υπάρχει εδώ και χιλιετίες, χρονολογείται από την παλαιοχριστιανική εκκλησία και έφτασε στο χαμηλότερο σημείο του με τη φρίκη της Σοά.

Ο αντισημιτισμός μεταλλάσσεται. Κάθε νέο γεγονός δημιουργεί μια νέα μορφή – αλλά εξακολουθεί να είναι το ίδιο παλιό μίσος. Μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και τη Σοά που χτίστηκε πάνω στον ρατσιστικό αντισημιτισμό, θα μπορούσε κανείς να σκεφτεί ότι βάλαμε ένα τέλος σε αυτόν, αντ’ αυτού εμφανίστηκε η άρνηση του Ολοκαυτώματος και η διαστρέβλωση. Μετά την ίδρυση του κράτους του Ισραήλ, ο αντισημιτισμός κρύφτηκε πίσω από τον αντισιωνισμό. Κατά τη διάρκεια της πανδημίας είδαμε παλιούς μύθους συνωμοσίας να επανεμφανίζονται και η τρέχουσα ρωσική προπαγάνδα της «αποναζιστικοποίησης της Ουκρανίας» είναι από μόνη της αντισημιτική καθώς ευτελίζει τη γενοκτονία των Εβραίων από τους Ναζί και τους συνεργάτες τους. Αυτό το αφήγημα μπορεί εύκολα να οδηγήσει σε αποδιοπομπαίο τράγο την εβραϊκή κοινότητα στην Ουκρανία και τη Ρωσία.

Ο αντισημιτισμός βασίζεται στο μίσος, σε ένα φανταστικό μίσος για τον «Άλλο», που τροφοδοτείται από μύθους συνωμοσίας για τον πανίσχυρο Εβραίο. Στρέφεται πρώτα και κύρια κατά της εβραϊκής κοινότητας, αλλά μπορεί να υπάρξει ακόμη και χωρίς Εβραίους και εναντίον και μη Εβραίων (όπως οι διαφημιστικές πινακίδες με τον κ. Σόρος και τον Πρόεδρο της Επιτροπής Γιούνκερ). Ο αντισημιτισμός εμφανίζει επίσης ένα σημαντικό επίπεδο αυτομίσους για όσους έχουν τέτοιες απόψεις.

Ερώτηση: Τα «κίτρινα γιλέκα»  στη Γαλλία, οι πολέμιοι των μέτρων κατά του Covid, του αντιεμβολιαστικού κινήματος και σήμερα η ρωσική προπαγάνδα για την αποναζιστικοποίηση  της Ουκρανίας, εστίασαν στους Εβραίους, αναπτύσσοντας θεωρίες συνωμοσίας που βρήκαν πρόσφορο έδαφος στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Πώς η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αντιμετωπίζει αυτές τις θεωρίες εναντίον μιας θρησκευτικής μειονότητας στην Ευρώπη που υπέφερε τόσο πολύ στο πρόσφατο παρελθόν, ακριβώς επειδή η κοινωνία αποδέχτηκε σιωπηλά τις θεωρίες συνωμοσίας κατά των Εβραίων.

Απάντηση: Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε τον περασμένο Οκτώβριο την πρώτη  στρατηγική της ΕΕ για την καταπολέμηση του αντισημιτισμού και την ενίσχυση της εβραϊκής ζωής, η οποία περιλαμβάνει σχεδόν 100 δράσεις, οι οποίες θα εφαρμοστούν έως το 2030. Από την έναρξη της πανδημίας Covid-19 και της ρωσικής εισβολής, ο αντισημιτισμός στο Διαδίκτυο έχει αυξήθηκε κατακόρυφα.  Για να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά αυτό το πρόβλημα, απαιτούνται περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο το αντισημιτικό περιεχόμενο ταξιδεύει στο διαδίκτυο και για το υπόβαθρο και τα κίνητρα αυτών που μοιράζονται τέτοιο περιεχόμενο. Αυτό είναι σημαντικό καθώς γνωρίζουμε ότι ο αντισημιτισμός στο διαδίκτυο βγαίνει στους δρόμους, όχι μόνο με θανατηφόρες επιθέσεις, αλλά ακόμη και στη μέση της κοινωνίας. Ένα τέτοιο παράδειγμα είναι οι αντιεμβολιαστές που φέρουν κίτρινα αστέρια του Δαυίδ με την αναγραφή  «μη εμβολιασμένοι». Αυτοί οι άνθρωποι δεν ήταν εξτρεμιστές, αλλά σαφώς δεν είχαν πυξίδα για τη Σοά.

Η στρατηγική δίνει ιδιαίτερη έμφαση στη χρήση νέων τεχνολογιών, όπως η Τεχνητή Νοημοσύνη (AI), για την ανάδειξη των διακρίσεων και του επιβλαβούς περιεχομένου στο διαδίκτυο, προκειμένου να εντοπιστεί και να διωχθεί η αντισημιτική ρητορική μίσους. Ό,τι είναι παράνομο εκτός σύνδεσης διαδικτύου είναι παράνομο και στη σύνδεση στο διαδίκτυο, και οι διαδικτυακοί φορείς του μίσους πρέπει να προσαχθούν στη δικαιοσύνη.

Ο πρόσφατα εγκριθείς νόμος για τις ψηφιακές υπηρεσίες απαιτεί από τις πλατφόρμες να είναι μεταξύ άλλων πιο διαφανείς σχετικά με τους αλγόριθμούς τους και να παρέχουν καλύτερους μηχανισμούς επανόρθωσης. Σε περίπτωση μη συμμόρφωσης, μπορούν να επιβληθούν πρόστιμα.

Επιπλέον, η Επιτροπή υποστηρίζει την κοινωνία των πολιτών και τη δημιουργία ενός πανευρωπαϊκού δικτύου αξιόπιστων σημαιοφόρων και εβραϊκών οργανώσεων για την αναγνώριση όλων των μορφών αντισημιτισμού στο Διαδίκτυο και την απαίτηση διαγραφής  της ρητορικής μίσους. Σε περιπτώσεις μύθων συνωμοσίας και παραπληροφόρησης για τους Εβραίους, χρειαζόμαστε αντίθετα αφηγήματα και γεγονότα, ακόμη και σε γλώσσες εκτός ΕΕ. Αυτό θα υποστηριχθεί από τα νεοσύστατα ευρωπαϊκά ψηφιακά μέσα και τους εθνικούς κόμβους τους.

Ερώτηση: Είστε ικανοποιημένη από την αποτελεσματικότητα των ευρωπαϊκών μέτρων κατά του αντισημιτισμού μεταξύ των κρατών μελών της Ε.Ε.

Απάντηση: Βλέπουμε μεγάλη πρόοδο μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ. Τα κράτη μέλη συμφώνησαν ομόφωνα στην πρότασή μας για ανάπτυξη εθνικών στρατηγικών ή ειδικών δράσεων κατά του αντισημιτισμού έως το τέλος του 2022. Μέχρι στιγμής πέντε χώρες της ΕΕ έχουν υιοθετήσει τέτοιες στρατηγικές και περισσότερες από τις μισές έχουν υποδείξει να υιοθετήσουν στο εγγύς μέλλον. Ωστόσο, ενώ ορισμένα κράτη μέλη έχουν ήδη λάβει αποτελεσματικά μέτρα όσον αφορά την ασφάλεια, τη χρηματοδότηση, τη δίωξη και τη συλλογή δεδομένων αντισημιτικών περιστατικών, άλλα κράτη μέλη πρέπει να βελτιώσουν τις προσπάθειές τους προκειμένου να προστατεύσουν και να καλλιεργήσουν την εβραϊκή ζωή στο κράτος τους. Ορισμένα κράτη μέλη πρέπει επίσης να αναγνωρίσουν επειγόντως τη σημασία της καταγραφής όλων των αντισημιτικών περιστατικών, ενώ γίνεται διάκριση μεταξύ εγκληματικών περιστατικών και νόμιμων αλλά επιβλαβών περιστατικών που δίνουν την εντύπωση της συνολικής ατμόσφαιρας στην κοινωνία, ενώ άλλα διαθέτουν ήδη ένα καλό σύστημα αναφοράς. Η βάση για την καταγραφή περιστατικών θα πρέπει να είναι ο ορισμός του IHRA. Πρέπει να κάνουμε ορατό τον αντισημιτισμό για να τον καταπολεμήσουμε.

Ερώτηση: Πώς μπορείτε να προστατεύσετε την εβραϊκή ζωή στην Ευρώπη όταν σε ορισμένα κράτη μέλη, μεταξύ αυτών και η Ελλάδα, απαγορεύουν τη σφαγή των ζώων σύμφωνα με τους κανόνες κόσερ;

Απάντηση: Γνωρίζουμε ότι η απαγόρευση της σφαγής κόσερ (και χαλάλ) δημιουργεί έναν περιορισμένο χώρο για την εβραϊκή ζωή. Στόχος μας είναι να διασφαλίσουμε ότι οι Εβραίοι μπορούν να βιώνουν τη ζωή τους σύμφωνα με τις θρησκευτικές και πολιτιστικές τους παραδόσεις. Η θρησκευτική ελευθερία περιλαμβάνει πράγματι την άσκηση της θρησκείας. Το Δικαστήριο της ΕΕ (ΔΕΕ) αναγνώρισε ότι η ευρωπαϊκή νομοθεσία επιτρέπει την επίτευξη δίκαιης ισορροπίας μεταξύ του σεβασμού της ελευθερίας έκφρασης της θρησκείας και της προστασίας της καλής μεταχείρισης των ζώων. Και πράγματι, τα περισσότερα κράτη μέλη έχουν δημιουργήσει εφαρμόσιμες λύσεις. Τον Οκτώβριο του τρέχοντος έτους, η Επιτροπή θα διευκολύνει την ανταλλαγή πρακτικών προτάσεων μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ και Εβραίων και Μουσουλμάνων εκπροσώπων σχετικά με αυτό το θέμα, με σκοπό την εξεύρεση λύσεων σε εθνικό επίπεδο.

Ερώτηση: Το 38% των Εβραίων της Ευρώπης δεν αισθάνονται ασφαλείς στην Ευρώπη. Ρητορική μίσους στο διαδίκτυο, βία εκτός σύνδεσης, ποια είναι η στρατηγική σας για τον περιορισμό αυτής της ριζοσπαστικοποίησης στην Ευρώπη; Γιατί έξω από κάθε εβραϊκό σχολείο στην Ευρώπη να στέκονται ένας αστυνομικός και ένας υπάλληλος ασφαλείας;

Απάντηση: Για την καταπολέμηση του βίαιου εξτρεμισμού και της ριζοσπαστικοποίησης, είναι απαραίτητο να ενισχύσουμε τις δημοκρατικές κοινωνίες μας και να αυξήσουμε την κοινωνική ανθεκτικότητα στις εξτρεμιστικές ιδεολογίες. Ο αντισημιτισμός συναντάται σε όλο το φάσμα των εξτρεμιστικών ιδεολογιών, από τον τζιχαντισμό μέχρι τον βίαιο δεξιό εξτρεμισμό. Η ριζοσπαστικοποίηση, η στρατολόγηση και η προετοιμασία τρομοκρατικών επιθέσεων συχνά λαμβάνουν χώρα στο Διαδίκτυο, καθώς έχουμε δεινές συνέπειες με θανατηφόρες επιθέσεις κατά της Συναγωγής στο Halle της Γερμανίας και στην Κοπεγχάγη, στο Εβραϊκό Μουσείο του Βελγίου, στη yeshiva στην Τουλούζη και σε πολλά άλλα μέρη. Από τον Ιούνιο του 2022 έχει τεθεί σε ισχύ η νομοθεσία της ΕΕ για την αντιμετώπιση της διάδοσης μηνυμάτων τρομοκρατικού περιεχομένου στο Διαδίκτυο, απαιτώντας από τις διαδικτυακές πλατφόρμες να διαδραματίσουν πιο ενεργό ρόλο στον εντοπισμό τέτοιου περιεχομένου και στη διαγραφή του εντός μιας ώρας το πολύ.

Η Επιτροπή θα παράσχει επίσης χρηματοδότηση για την υποστήριξη έργων που επικεντρώνονται στην προστασία των δημόσιων χώρων και των χώρων λατρείας, σε συνεργασία με τα κράτη μέλη και τις ενδιαφερόμενες κοινότητες, όπως η εβραϊκή κοινότητα. Θα συνεχίσει επίσης να χρηματοδοτεί δραστηριότητες έρευνας και καινοτομίας, με στόχο την κατανόηση των σύγχρονων τάσεων ριζοσπαστικοποίησης, καθώς και των μέσων και προτύπων για την αποτελεσματική πρόληψη και αντιμετώπιση τους και θα εντείνει την επιχειρησιακή του υποστήριξη προς τα κράτη μέλη και τις εβραϊκές κοινότητες παρέχοντας εκπαίδευση σε θέματα ασφάλειας. Αυτό θα περιλαμβάνει επίσης επισκέψεις συμβούλων ασφάλειας της ΕΕ σε κράτη μέλη για τη δημιουργία ενός δικτύου εκπαιδευτών για την προστασία των τόπων λατρείας.

Επιπλέον, η Επιτροπή θα εντοπίσει μέσω του Δικτύου Ευαισθητοποίησης για τη Ριζοσπαστικοποίηση τη συγκεκριμένη σημασία και τις επιπτώσεις του αντισημιτισμού στο έργο της για την πρόληψη και την αντιμετώπιση του βίαιου εξτρεμισμού και θα συνεργαστεί στενά με την Ευρωπόλ για την καταπολέμηση της διαδικτυακής αντισημιτικής τρομοκρατίας και του βίαιου εξτρεμισμού.

Δυστυχώς, υπάρχει ανάγκη για φρουρούς ασφαλείας μπροστά από εβραϊκά σχολεία και άλλα εβραϊκά ιδρύματα. Ήμασταν πάντα ξεκάθαροι ότι είναι πρωταρχική ευθύνη του κράτους να διασφαλίζει την ασφάλεια των πολιτών του και δεν είναι ευθύνη των εβραϊκών κοινοτήτων να πληρώνουν για τα μέτρα ασφαλείας. Η Δανία και η Αυστρία αποτελούν παραδείγματα καλής πρακτικής, επειδή εκεί η χρηματοδότηση ήταν εξασφαλισμένη με νόμο.

Ερώτηση: Μια προσωπική ερώτηση: Τι σας συγκλόνισε; Ποιο ήταν το γεγονός που σας σόκαρε πραγματικά στα 7 χρόνια της θητείας σας ως Συντονίστρια για την Καταπολέμηση του Αντισημιτισμού και είπατε στον εαυτό σας: «Δεν μπορώ να το δεχτώ, Καταρίνα πρέπει να κάνεις κάτι παραπάνω για να το σταματήσεις»;

Απάντηση: Μία από τις πιο εκπληκτικές, ακόμη και συγκλονιστικές πτυχές ήταν η έλλειψη αναγνώρισης του αντισημιτισμού στη μέση της κοινωνίας. Για πάρα πολύ καιρό εντοπίζαμε τον αντισημιτισμό κυρίως σε ακροδεξιούς ή αριστερούς εξτρεμιστικούς κύκλους, όπως και μεταξύ των τζιχαντιστικών ομάδων. Αλλά η άνοδος του λαϊκισμού και η πανδημία του κορωνοϊού έδειξαν πόσο διαδεδομένοι και βαθιά ριζωμένοι είναι οι αντισημιτικοί μύθοι συνωμοσίας, ο αντισημιτισμός που σχετίζεται με το Ισραήλ και ο αντισιωνισμός είναι στη μέση της κοινωνίας. Το είδαμε ξανά πιο πρόσφατα κατά τη διάρκεια της παγκοσμίου φήμης έκθεσης μοντέρνας τέχνης documenta15 στο Κάσελ της Γερμανίας, όπου χρειάστηκε πολύς χρόνος για να αναγνωριστούν και να αποσυρθούν εικόνες που μοιάζουν με το Stürmer (έντυπο ναζιστικής αντισημιτικής προπαγάνδας) και αντισημιτικά «κομμάτια τέχνης». Το γεγονός ότι εμφανίστηκαν στην πρώτη θέση, ειδικά στη Γερμανία, αποκάλυψε το υψηλό επίπεδο άγνοιας και μεροληψίας από την ηγεσία της έκθεσης. Πολλοί ήταν εξοργισμένοι και μπορώ μόνο να φανταστώ πόσο επώδυνο πρέπει να ήταν αυτό για τους Γερμανούς Εβραίους και τους Εβραίους σε όλο τον κόσμο.

Θα ήθελα να τονίσω επίσης τη θετική πλευρά της δουλειάς μου. Δηλαδή, τους πολλούς σπουδαίους συνομιλητές που έχω γνωρίσει και από τους οποίους έχω μάθει πολλά τα τελευταία χρόνια. Σχετικά με τον Ιουδαϊσμό και τις εβραϊκές παραδόσεις, την ποικιλομορφία μέσα στις εβραϊκές κοινότητες, την κληρονομιά, την ανθεκτικότητα και την ενσυναίσθησή τους.

Όπως είπε η Πρόεδρος Von der Leyen στην ομιλία της στο Πανεπιστήμιο Beersheva στα μέσα Ιουνίου: «Η δημοκρατία μας ανθίζει αν ανθίσει και η εβραϊκή ζωή στην Ευρώπη. Κατά τη διάρκεια των αιώνων, ο εβραϊκός λαός υπήρξε «φως στα έθνη». Και θα είναι φως στην Ευρώπη για πολλούς αιώνες μπροστά».

Ο αντισημιτισμός είναι πραγματικά ένα χαστούκι στις αξίες μας και σε όλα όσα πρεσβεύει η Ευρώπη. Αν δεν τον απωθήσουμε, το ευρωπαϊκό εγχείρημα θα έχει αποτύχει. Ελπίζω να μπορέσω να συνεισφέρω το μερίδιό μου σε μια Ευρώπη στην οποία οι Εβραίοι βλέπουν ένα μέλλον για τον εαυτό τους, τα παιδιά τους και τα παιδιά των παιδιών τους.

– Σας ευχαριστώ για τις απαντήσεις σας και για τη δυνατότητα που δώσατε στους αναγνώστες του «Alef» να μάθουν περισσότερα για τη συμβολή σας στον αγώνα κατά του αντισημιτισμού στην Ευρώπη.

πηγή: ΑΛΕΦ | τεύχος 85
ΤΡΙΜΗΝΙΑΙΑ ΕΚΔΟΣΗ ΤΗΣ ΙΣΡΑΗΛΙΤΙΚΗΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑΣ ΑΘΗΝΩΝ